Legionella in water: hoe verwijdert u dat?

17/11/2017 Océane Bidault

1. Legionella kunt u het beste voorkomen, maar als u het wilt verwijderen kunt u een gespecialiseerd bedrijf inschakelen.
2. Voorkom legionella door warmwatertoestellen af te stellen op een minimumtemperatuur van 60 graden.
3. Voorkom legionella door het koude en warme water wekelijks te gebruiken. Bent u lang weg geweest? Spoel dan alle kranen goed door.
4. Voorkom legionella door apparaten die water sproeien of vernevelen regelmatig schoon te maken. Laat geen water in dit soort apparaten staan als u ze langer dan een week niet gebruikt.

Legionella in het water in Nederland

Legionella is een bacterie die de luchtwegen kan infecteren. Deze infectie wordt ook wel legionellose genoemd. Legionellose kan tot twee bekende ziektebeelden leiden. Dat zijn de veteranenziekte (legionellapneumonie) en de legionellagriep (Pontiac fever). De veteranenziekte is een ernstige vorm van longontsteking. De legionellagriep is een griepachtige aandoening.

Gelukkig komen legionellabesmettingen in Nederland niet vaak voor. Volgens het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) zijn er in de meeste jaren tussen de 300 en 400 meldingen van patiënten met een legionellaontsteking. De actuele situatie van Legionellose in Nederland vindt u hier.

In dit artikel leest u alles dat u over legionella moet weten. Waarom is legionella aanwezig in ons kraanwater? Is het gevaarlijk voor de gezondheid? En wat kunt u doen om legionella in het kraanwater te voorkomen? Lees dit artikel aandachtig door als u antwoord op deze vragen wilt.

De Feiten

• Legionella bevindt zich in kleine hoeveelheden in het water en in de grond. Legionella wordt pas gevaarlijk als de bacteriën zich snel vermenigvuldigen.
• Veel openbare gelegenheden moeten maatregelen uitvoeren om de groei van legionellabacteriën te voorkomen.
• De legionellagriep is grotendeels ongevaarlijk en gaat vanzelf over.
• Gemiddeld overlijdt in Nederland zo’n 2 – 10% van de patiënten met de veteranenziekte. Mensen op hoge leeftijd lopen het meeste risico.

Waarom is legionella aanwezig in ons kraanwater?

In Nederland gaat veel aandacht uit naar de preventie van legionella. Toch kan het voorkomen dat legionella zich in het kraanwater bevindt. Dit blijkt bijvoorbeeld uit metingen van waterbedrijven. U hoeft hier echter niet van te schrikken. Legionella bevindt zich nu eenmaal in zeer lage aantallen in de grond en het water.

Bovendien zeggen dit soort metingen alleen iets over de aanwezigheid van de legionellabacterie tijdens de meting en op de locatie van de meting. Legionella kan zich later op een andere locatie alsnog verspreiden.

Hoewel legionella in kleine hoeveelheden niet gevaarlijk is, kan de bacterie zich snel vermenigvuldigen onder bepaalde omstandigheden. Als de legionellabacterie snel groeit, kan het gevaarlijk worden. Dat gebeurt vooral in stilstaand water dat tussen de 25 en 45 graden warm is.

Veel openbare gelegenheden moeten maatregelen uitvoeren om de groei van legionellabacteriën in het drinkwater te voorkomen. Denk daarbij aan ziekenhuizen, verpleeghuizen, hotels, sauna’s en zwembaden. Deze maatregelen moeten vermeld worden in een legionella-beheersplan. U vindt meer informatie hierover op de website van de Rijksoverheid.

Dankzij deze maatregelen weet men legionella in veel openbare gelegenheden goed te voorkomen. Een dergelijk beheersplan is bij u thuis niet nodig, omdat de kans dat u thuis ziek wordt erg klein is. Toch kan de bacterie zich soms snel vermenigvuldigen. Bijvoorbeeld als u een tuinslang lang in de zon laat liggen of als u kranen heeft waarvan de leidingen bovengronds liggen.

Verderop in dit artikel leert u hoe u legionella zoveel mogelijk kunt voorkomen. Dat is belangrijk, want legionella kan in sommige gevallen gevaarlijk zijn. Hieronder leest u daar meer over.

Is legionella gevaarlijk voor uw gezondheid?

Het drinken van legionella is niet gevaarlijk voor uw gezondheid, omdat u er niet ziek van wordt. U kunt alleen ziek worden als u de bacterie inademt. Dat gebeurt vooral als er met water wordt gesproeid, bijvoorbeeld in de douche en tijdens het gebruik van een tuinslang of hoge drukspuit. Systemen die water vernevelen, zoals sauna’s en natte koeltorens, kunnen eveneens tot besmetting leiden.

De meeste mensen worden niet ziek van een besmetting met de legionellabacterie. In het geval van de legionellagriep of Pontiac fever krijgen patiënten na 36 tot 48 uur acute griepachtige verschijnselen, zoals hoofdpijn, spierpijn en koude rillingen. Meestal herstelt men zonder behandeling na twee tot zeven dagen. De legionellagriep is een lichte infectie en is vrijwel nooit gevaarlijk.

De veteranenziekte kan echter ernstiger zijn. Mochten er ziekteverschijnselen optreden, dan gebeurt dit meestal vijf à zes dagen na de besmetting. Soms loopt dit uit van twee tot negentien dagen.

Vaak begint de ziekte met hoofdpijn, spierpijn, koude rillingen en koorts. Daarna volgt meestal een droge hoest. Mocht er een longontsteking ontstaan, dan kunt u de volgende klachten hebben:

• hoge koorts;
• benauwdheid, kortademigheid of pijn bij de ademhaling
• koude rillingen
• soms een delier of verwardheid
• soms last van braken, diarree en hoofdpijn

Wilt u meer weten over de symptomen van de legionellagriep of de veteranenziekte? Kijk dan op de website van het gezondheidsplein.

Een longontsteking die door legionella wordt veroorzaakt, kan mensen ernstig ziek maken. In dat geval is meestal een behandeling met antibiotica nodig. Daarnaast wordt men vaak opgenomen in het ziekenhuis.

Gemiddeld overlijdt in Nederland zo’n 2% tot 10% van de patiënten met de veteranenziekte. Mensen op hoge leeftijd lopen het meeste risico.

Legionella kan dus gevaarlijk voor uw gezondheid zijn. Volgens de stichting veteranenziekte hebben 324 mensen in 2016 een besmetting opgelopen. Als u daarbij de Nederlanders optelt die in het buitenland een infectie opliepen, komt het aantal uit op 454 besmettingen. In 2016 zijn twintig mensen overleden aan de gevolgen van legionella.

U hoeft zich echter niet direct zorgen te maken. Legionella komt gelukkig niet vaak voor en de meeste mensen raken niet besmet. De veteranenziekte komt bij mensen onder de 40 jaar vrijwel niet voor.

Als u graag het zekere voor het onzekere neemt, dan is het belangrijk om voorzorgsmaatregelen te nemen. Hieronder vindt u enkele tips, zodat u legionella zoveel mogelijk kunt voorkomen.

Tips om legionella in het kraanwater te voorkomen

• Stel warmwatertoestellen (bijv. een boiler of combiketel) af op een temperatuur van 60 graden. De legionellabacterie vermenigvuldigt zich enkel in water met een temperatuur tussen de 25 graden en 55 graden.
• Gebruik het koude en warme water minimaal wekelijks. Als u langer dan een week weg bent geweest, ververs dan het water door het direct na terugkeer even goed door te spoelen.
• Maak apparaten die water sproeien of vernevelen regelmatig schoon en laat geen water in dit soort apparaten staan als u ze langer dan een week niet gebruikt.

U vindt meer informatie op de website van het RIVM en de website van de stichting veteranenziekte.